بررسی تطبیقی کارکرد اَعلام در القائات موضوعی- معناییِ غزل سنایی با حکیم ناصرخسرو قبادیانی

بررسی اشعار دوره‌های گوناگون، از جنبه­های مختلف مرتبط با معنا، می‌تواند ارزش‌هایی بارز و سودمند داشته باشد و ما را با کارکردهای محتوایی ادبیات آشنا کند. یکی از این جنبه­ها، بررسی کاربرد اسامی خاص در شعر است. اَعلام و اسامی خاص، شامل جزئیاتی متنوّع و متعدّد؛ مانند اسامی اشخاص، مکان‌ها، حیوانات و پرندگان، گیاهان، اشیاء و سایر پدیده‌ها، از گذشته تا کنون، حضوری مؤثّر و تعیین­کننده در ادبیات ملل؛ از جمله شعر کهن و معاصر فارسی داشته‌اند. درک مفهوم و محتوای بسیاری از اشعار، با درک کارکرد معنایی اسم خاص استفاده­شده در آن‌ها پیوند خورده ‌است. با توجّه به این اهمیّت، موضوع مقاله حاضر، بررسی کارکرد اَعلام در جلوه‌های موضوعی- معناییِ غزل سنایی و حکیم ناصرخسرو است. این بررسی، علاوه بر اینکه ما را از منظری تازه با غزل این شاعر رو‌به‌رو می‌کند، تلاشی است در شناسایی بخش مهم و متشخصی از شعر کهن فارسی که مهم‌ترین رسالت آن، القای مفاهیم عارفانه، عاشقانه، سیاسی- اجتماعی و قلندرانه است و با سنایی جریان گرفت. یافته‌ها نشان می­دهند، بیش‌ترین استفاده از اسامی عَلَم در غزل سنایی و حکیم ناصرخسرو، با مفاهیم عاشقانه آشکار می­شود.